Alex Dancyg (ur. 21 lipca 1948 w Warszawie, zm. po 7 października 2023) – polski i izraelski historyk, działacz na rzecz dialogu polsko-żydowskiego.

Życiorys

Przodkowie Alexa Dancyga ze strony ojca wywodzili się z wileńskich litwaków, a ze strony matki z Ostrowi Mazowieckiej. Urodził się w Warszawie jako drugie dziecko Niny (Nychy) i Marcina (Mordechaja) Dancygów. Jego ojciec, warszawiak od kilku pokoleń, był z wykształcenia prawnikiem, zaś matka – historyczką. Rodzice pochodzili z Warszawy, a okupację niemiecką okresu II wojny światowej przeżyli na Kresach Wschodnich ukrywając się pod fałszywym nazwiskiem: Danecki. Większość rodziny jego ojca zginęła w trakcie holocaustu. Jego ojciec, Marcin Dancyg, był stalinowskim sędzią wojskowym w stopniu podpułkownika, a po przejściu do rezerwy – adwokatem.

W 1957 roku Alex Dancyg wyjechał wraz z rodzicami do Izraela. Był członkiem młodzieżowej organizacji Ha-Szomer Ha-Cair. Ukończył studia historyczne.

Jest wieloletnim współpracownikiem Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem. Od 1990 roku prowadził kursy dla przewodników opiekujących się grupami Izraelczyków przyjeżdżających do Polski. Był również współpracownikiem Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”.

W 1999 roku powstał poświęcony Alexowi Dancygowi, dokumentalny film biograficzny pt. Czytając Sienkiewicza na pustyni Negev w reż. Krzysztofa Bukowskiego, który otrzymał Nagrodę Specjalną „Brązowy Lajkonik” na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w 2000 roku.

W 2012 roku ukazał się poświęcony mu reportaż Polskiego Radia, autorstwa Marty Rebzdy pt. Podwójna tożsamość.

W 2013 roku Kapituła Fundacji Polcul przyznała mu nagrodę im. Eudoksji Rakowskiej za „wieloletnią działalność na rzecz edukacji historycznej młodzieży izraelskiej i polskiej”. W 2023 roku, gdy był przetrzymywany jako zakładnik przez Hamas (patrz poniżej), został nagrodzony tytułem „Człowiek Pojednania” przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów.

W 2014 roku nakładem Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” ukazał się drugi tom z cyklu Opowieści z Bramy pt. Dancyg (Lublin, ISBN 978-83-61064-57-2) zawierający zapis rozmów z Alexem Dancygiem zarejestrowanych w ramach Programu Historia Mówiona.

14 marca 2024 w Synagodze Nożyków został laureatem Nagrody Specjalnej Orła Jana Karskiego.

Uprowadzenie

7 października 2023 roku kibuc Nir Oz, w którym mieszkał Alex Dancyg, został napadnięty przez bojowników Hamasu w ramach ataku na Izrael, co zapoczątkowało wojnę Izraela z Hamasem. Dancyg znalazł się wówczas w grupie mieszkańców kibucu uprowadzonych i zabranych do Strefy Gazy przez Hamas jako zakładnicy. O uprowadzeniu Dancyga poinformowały polskie media wskazując, że jest on obywatelem zarówno polskim, jak i izraelskim. W związku z porwaniem Alexa Dancyga, w serwisie społecznościowym Facebook, powstał profil Help Bring Alex Home nagłośniający sprawę uprowadzenia Dancyga. Polski performer Dariusz Paczkowski wykonał natomiast w Warszawie szereg graffiti z napisem – Alex Dancyg – ambasador dialogu.

16 października 2023 roku list jego syna Matiego Dancyga z apelem o uwolnienie ojca został odczytany na pl. Grzybowskim w Warszawie podczas spotkania „Pamięci ofiar Hamasu – O powrót porwanych”.

10 marca 2024 media powiązane z Hamasem donosiły o śmierci Dancyga, który miał zginąć w wyniku izraelskiego nalotu na miasto Chan Junus. Informacje te nie zostały jednak potwierdzone ani przez izraelskie służby, ani przez rodzinę.

22 lipca 2024 roku Siły Obronne Izraela potwierdziły śmierć Alexa Dancyga, która nastąpiła kilka miesięcy wcześniej. Okoliczności jego śmierci nie zostały ujawnione. Siły Obronne Izraela wszczęły śledztwo mające wyjaśnić przyczyny śmierci Dancyga, pod uwagę brana jest możliwość przypadkowego zabicia przez siły izraelskie.

Wybrane odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Nagroda Orła Jana Karskiego (specjalna)

***