Jacek Woźniakowski (ur. 23 kwietnia 1920 w Biórkowie, zm. 29 listopada 2012 w Warszawie) – polski historyk sztuki, pisarz, eseista, publicysta, dziennikarz, edytor, wydawca, tłumacz literatury pięknej, prezydent Krakowa w latach 1990–1991, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Rodzina

Prawnuk Henryka Rodakowskiego, wnuk Jana Gwalberta Pawlikowskiego, przyrodni brat prof. filozofii Karola Tarnowskiego, ojciec m.in. Henryka Woźniakowskiego (zastępcy rzecznika prasowego rządu Tadeusza Mazowieckiego, prezesa wydawnictwa "Znak" w Krakowie), oraz Róży Thun (posłanki do Parlamentu Europejskiego).

Życiorys

Uczeń szkoły francuskiej w szwajcarskim Fryburgu oraz Gimnazjum Sanatoryjnego Męskiego Dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Maturę uzyskał w 1938 roku. Redaktor szkolnego czasopisma "Szczebioty" (1935–1938), m.in. wspólnie z późniejszym pisarzem i reporterem Lucjanem Konem-Wolanowskim. Ukończył następnie Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu i odbył praktykę wojskową w 8. Pułku Ułanów (1938–1939). Studiował filologię polską i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim, pracę magisterską obronił w 1951 roku.

W czasie kampanii wrześniowej został ciężko ranny. Był konspiratorem w "Tarczy", później adiutantem komendanta mieleckiego obwodu AK. Po zakończeniu II wojny światowej został dziennikarzem. Od 1948 roku pracował w Tygodniku Powszechnym. Był także kierownikiem zespołu tłumaczy brytyjskiego tygodnika Foreign Office Głos Anglii (1946–1948). Od 1948 do 1953 roku był sekretarzem redakcji Tygodnika Powszechnego. W 1953 roku został wykładowcą Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, w latach 1980–1990 był profesorem tej uczelni. Redaktor naczelny miesięcznika "Znak" (1957–1959), założyciel i redaktor naczelny Wydawnictwa "Znak" (1959–1990). Był korespondentem Tygodnika Powszechnego na trzeciej Sesji Soboru Watykańskiego II. Współkonsultant wystawy Romantyzm i romantyczność w sztuce polskiej (Warszawa 1975). Od 1976 roku był członkiem redakcji pisma "Wierchy". Współkomisarz poznańskiej wystawy pt.: Kolor w malarstwie polskim (1978). W 1978 podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych i był następnie członkiem jego rady programowej. W latach 1981–1982 wykładał na Uniwersytecie w Toulouse – le Mirail (Francja). Członek Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ "Solidarność" (1988), uczestnik obrad "Okrągłego Stołu" (1989). Został pierwszym prezydentem Krakowa wybranym po upadku komunizmu (w latach 1990–1991). W latach (1999–2000) był wykładowcą Katedry Historii i Kultury Polskiej na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Publikował cyklicznie swoje wspomnienia (pn. Wspominki i Wypominki) w Zeszytach Literackich.

Był członkiem Związku Literatów Polskich (1956–1983, w tym członkiem Zarządu Głównego 1978–1983 oraz Prezydium Zarządu Głównego 1980–1983). Członek Polskiego PEN Clubu, AICA (od 1960). Członek Założyciel Klubów Inteligencji Katolickiej w Krakowie i Warszawie. Członek Papieskiej Rady Kultury, Członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności PAU (od 2000); prezes Fundacji Kościelskich (od 1994); Fundator, członek Rady Fundacji Edukacja dla Demokracji, zasiadał też w Radzie Fundatorów Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Członek I kadencji Rady Języka Polskiego (1996–1999), Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej (Lublin). Członek Rady Patronackiej Wyższej Szkoły Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie. Wiceprzewodniczący Polskiego Komitetu UNESCO. Przewodniczący Rady Fundatorów Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie (od 1991). Członek Akademii Europejskiej w Krakowie. Współzałożyciel Fundacji Judaica.

Zmarł w Warszawie w wieku 92 lat. Pochowany 8 grudnia 2012 roku na Cmentarzu leśnym w Laskach.

Ordery, odznaczenia i nagrody

Otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Mieczysława B. Lepeckiego (1974) za Zapiski kanadyjskie, Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Mieczysława Pruszyńskiego, Złoty Krzyż Zasługi (1974), Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1976), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1990), Krzyż Komandorski Legii Honorowej (1995).

5 października 2005 roku, podczas uroczystości w krakowskim magistracie został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. Doktor honoris causa Katholieke Universiteit w Leuven (Belgia). Za książkę Ze wspomnień szczęściarza otrzymał w grudniu 2008 roku Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca.

Postanowieniem z 24 października 2006 roku został przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego za wybitne zasługi dla rozwoju polskiej demokracji, za działalność na rzecz dialogu i dobra wspólnego odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Twórczość

• Zapiski z Kampanii Wrześniowej (Znak 1959; nadbitka z miesięcznika "Znak")
• Laik w Rzymie i Bombaju (Znak 1965)
• Zapiski kanadyjskie (Iskry 1973, 1976; Nagroda Polskiego PEN Clubu 1973)
• Co się dzieje ze sztuką? (PIW 1974)
• Góry niewzruszone (Czytelnik 1974, Znak 1995; nagroda rektora KUL 1975; tłum. niemieckie, Die Wildnis, Suhrkamp Verlag 1987)
• Tatry w poezji i sztuce polskiej. Poeci, wiersze i obrazy (wespół z Michałem Jagiełłą; Wydawnictwo Literackie 1975)
• Czy artyście wolno się żenić? (PIW 1978)
• Świeccy (Znak 1987)
• Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna? (Znak 1988)
• Ze wspomnień szczęściarza (Znak 2008, ISBN 978-83-240-1015-8)

Tłumaczenia (wybór)

• Graham Greene, Sedno sprawy (PIW 1958, liczne wznowienia)
• Graham Greene, Spokojny Amerykanin (liczne wydania)
• Werner Heisenberg, Od Platona do Plancka. Problemy filozoficzne fizyki atomowej ("Znak", nr 1/67)
• Johan Huizinga, Patriotyzm i nacjonalizm w dziejach Europy ("Znak", nr 6/132)
• Susanne K. Langer, Zasady sztuki, zasady twórczości ("Znak", nr 7-8/61-62)
• Clive S. Levis, O wierze upartej ("Znak", nr 1/79)
• William F. Lynch SJ, O szacunku dla rzeczywistości ("Znak", nr 7-8/109-110)

Inne (wybór)

• Pastorałki Tytusa Czyżewskiego z drzeworytami Tadeusza Makowskiego (druk bibliofilski, reprint wydania Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, Paryż 1925; autor posłowia; Znak 1982)
• Dennis Chamberlin, Między wami Polakami (autor wstępu; Znak 1992)
• Arka Noego (autor posłowia; Znak 1994)