Maciej Płażyński (ur. 10 lutego 1958 w Młynarach, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – polski prawnik, polityk, wojewoda gdański w latach 1990–1996, marszałek Sejmu w latach 1997–2001, jeden z założycieli i były przewodniczący Platformy Obywatelskiej oraz jej klubu parlamentarnego, poseł na Sejm III, IV i VI kadencji, senator i wicemarszałek Senatu VI kadencji.

Dzieciństwo i młodość

Maciej Płażyński ukończył Liceum Ogólnokształcące w Pasłęku, następnie przez rok pracował fizycznie na Śląsku, w tym przy budowie Huty Katowice w Dąbrowie Górniczej. W 1977 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Gdańskim, które ukończył w 1991.

Działalność w okresie PRL

W latach 80. należał do Ruchu Młodej Polski. W 1980 był współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Jesienią 1981 koordynował strajk okupacyjny na Uniwersytecie Gdańskim, następnie działał w opozycji solidarnościowej. W 1983 współtworzył i do 1990 kierował Spółdzielnią Pracy Usług Wysokościowych "Świetlik" (później przemianowanej na "Gdańsk"). W przedsiębiorstwie tym znalazło zatrudnienie wielu działaczy opozycji demokratycznej, m.in. Donald Tusk i Jan Krzysztof Bielecki. W 1987 został prezesem konserwatywnego Klubu Myśli Politycznej im. Lecha Bądkowskiego, skupiającego środowisko gdańskich konserwatystów i liberałów. W 1989 współtworzył stowarzyszenie Kongres Liberałów.

Działalność polityczna w III RP Lata 1990–1997

W sierpniu 1990 został powołany przez pierwszego powojennego niekomunistycznego premiera Tadeusza Mazowieckiego na urząd wojewody gdańskiego. Jeszcze w tym samym roku został członkiem Koalicji Republikańskiej, która w 1992 przystąpiła do Partii Konserwatywnej. W 1991 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Jako wojewoda gdański w marcu 1992 roku pomagał w utworzeniu pierwszej sportowej spółki akcyjnej Lechii Gdańsk. Nadto w 1996 pomagał w szukaniu sponsorów oraz wsparcia dla podupadającego klubu piłkarskiego Lechia/Olimpia Gdańsk, który mimo tego w ciągu dwóch lat spadł o dwie klasy rozgrywkowe, po czym został rozwiązany.

Odwołanie Macieja Płażyńskiego z urzędu wojewody przez premiera Włodzimierza Cimoszewicza w lipcu 1996 spowodowało szereg protestów przedstawicieli samorządów lokalnych, stoczniowców i innych grup zawodowych, których kulminacją był kilkutysięczny wiec pod gdańskim Dworem Artusa. W tym samym roku został wiceprzewodniczącym Akcji Wyborczej Solidarność w województwie gdańskim.

Lata 1997–2005

W 1997 uzyskał mandat posła na Sejm III kadencji z listy AWS, następnie wybrano go na urząd Marszałka Sejmu. Należał do Ruchu Społecznego AWS. W wyborach zdobył 124 683 głosów, uzyskując wówczas najlepszy indywidualny wynik wyborczy w Polsce.

19 stycznia 2001 wraz z Andrzejem Olechowskim i Donaldem Tuskiem współtworzył Platformę Obywatelską, z listy której po raz drugi został posłem w tym samym roku w okręgu gdańskim. W wyborach zdobył 66 290 głosów, co stanowiło najlepszy indywidualny wynik wyborczy w tym okręgu (wyprzedził o ponad 13 tysięcy głosów drugiego w kolejności Lecha Kaczyńskiego z PiS).

Po przekształceniu PO w partię objął stanowisko jej pierwszego przewodniczącego. W 2002 negocjował koalicję wyborczą PO i PiS w wyborach samorządowych. Odszedł z PO w 2003, oficjalnie powołując się na rozbieżności programowe. W Sejmie IV kadencji był członkiem Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej.

Przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2004 zorganizował własny komitet  pod nazwą Narodowy Komitet Wyborczy Wyborców, skupiający głównie byłych działaczy AWS, a także działaczy UW i innych ugrupowań prawicy. Maciej Płażyński nie wystartował w tych wyborach. NKWW uzyskał w skali kraju 13 495 głosów, nie przekraczając progu wyborczego.

Lata 2005–2010

W wyborach parlamentarnych w 2005 startował jako niezależny kandydat do Senatu, zdobywając w okręgu gdańskim największą liczbę głosów (około 151 tysięcy).

W Senacie VI kadencji 27 października 2005 został wybrany na wicemarszałka. Przed drugą turą wyborów prezydenckich w 2005 zadeklarował poparcie dla Lecha Kaczyńskiego. Po uzyskaniu refundacji za kampanię wyborczą wspomógł klub KS Oliva, współfinansując budowę nowoczesnego boiska ze sztuczną nawierzchnią obok gimnazjum nr 23 w Gdańsku.

We wrześniu 2007 ogłosił, że w przedterminowych wyborach wystartuje do Sejmu z listy PiS w Gdańsku. W wyborach z października tego samego roku po raz trzeci uzyskał mandat poselski, zdobywając 58 318 głosów, zajmując indywidualnie trzecie miejsce za Sławomirem Nowakiem i Jarosławem Wałęsą (z Platformy Obywatelskiej).

Wkrótce po rozpoczęciu kadencji wystąpił z klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości. W listopadzie 2007 został członkiem Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, w kwietniu 2008 wszedł w skład podkomisji stałej do spraw przygotowania Polski do organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej "UEFA EURO 2012", natomiast w listopadzie 2009 w skład podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego i poselskiego projektów ustaw o sporcie. We wszystkich komisjach i podkomisjach zasiadał do śmierci. Według słów biskupa Sławoja Leszka Głódzia pod koniec kwietnia 2010 miał ogłosić swój start w wyborach prezydenckich w 2010.

Działalność społeczna

Maciej Płażyński był członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. 11 maja 2008 został wybrany na prezesa "Wspólnoty Polskiej" w Warszawie, stowarzyszenia zajmującego się opieką nad Polonią, zwłaszcza w krajach postradzieckich. Zastąpił na tym stanowisku Andrzeja Stelmachowskiego. Pełniąc tę funkcję, w sierpniu 2009 wystosował list do kanclerz Angeli Merkel, w którym zaapelował o życzliwe potraktowanie postulatów wystosowanych przez polskie organizacje w Niemczech wobec rządu niemieckiego, dotyczących m.in. kwestii symetrycznej realizacji zobowiązań wynikających z polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie w zakresie wspierania kultury polskiej w Niemczech, jak również zwrotu zagrabionej w 1940 własności polskich organizacji i moralnego zadośćuczynienia dla działaczy polskich organizacji w Niemczech, którzy trafili z tego powodu do obozów koncentracyjnych, jak też wyjaśnienia statusu prawnego mniejszości polskiej w Niemczech (Polacy w Niemczech od 1940 nie posiadają statusu mniejszości narodowej). Kierowana przez niego Wspólnota Polska opracowała obywatelski projekt ustawy o repatriacji. Po jego śmierci koordynacją zbierania podpisów zajmował się jego syn Jakub.

Śmierć i pogrzeb

Sarkofag Macieja Płażyńskiego w gdańskiej bazylice mariackiej

Tablica upamiętniająca na ścianie byłego biura poselskiego w Gdańsku

Zginął 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku. Został pochowany 21 kwietnia tego samego roku w kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej, w bazylice mariackiej w Gdańsku, stając się drugą osobą (po prałacie Józefie Zator-Przytockim) pochowaną tam w okresie powojennym. Mszy świętej pogrzebowej przewodniczył abp Sławoj Leszek Głódź. W uroczystościach pogrzebowych udział wzięli przedstawiciele najwyższych władz państwowych, w tym premier Donald Tusk oraz marszałek Sejmu Bronisław Komorowski.

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie

W 2000 został uhonorowany Orderem Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy. Otrzymał tytuły honorowego obywatela Młynar, Pucka, Pionek i Lidzbarku Warmińskiego.

Postanowieniem z 16 kwietnia 2010 marszałek Sejmu Bronisław Komorowski wykonujący obowiązki prezydenta RP, na wniosek Kapituły Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi w służbie państwu i społeczeństwu, odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Tego samego dnia Rada Miasta Sopotu podjęła uchwałę o nazwaniu jego imieniem ronda przy skrzyżowaniu ulic Bitwy pod Płowcami i Polnej. Wyróżniony też Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

Maciejowi Płażyńskiemu poświęcono tablice pamiątkowe: w siedzibie Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" (odsłonięta 18 października 2010), w gmachu Sejmu w Warszawie (odsłonięta 20 października 2010) oraz na ul. Szerokiej 80/81 w Gdańsku-Śródmieściu (odsłonięta 10 kwietnia 2011). Jego imieniem nazwano rondo w Rumi (12 czerwca 2010), rondo w Brusach w powiecie chojnickim (17 października 2010), wiadukt 800-lecia Tczewa położony w tym mieście (12 listopada 2010) i rondo w Pucku (13 listopada 2010).

Życie prywatne

Jego rodzice i młodszy brat zostali weterynarzami. Rodzina matki pochodziła z Wielkopolski, a rodzina ojca po części z Lublina, po części z Tarnopola.

Maciej Płażyński był żonaty z Elżbietą (sędzią Sądu Okręgowego w Gdańsku), miał troje dzieci: Jakuba (ur. 1984), Katarzynę (ur. 1986) i Kacpra (ur. 1989).