Michał Aleksandrowicz Romanow, ros. Михаил Александрович (ur. 22 listopada 1878 według kalendarza juliańskiego, zm. 13 lipca 1918) – wielki książę Rosji, czwarty syn cara Aleksandra III i Marii Fiodorowny (Dagmary Duńskiej - córki Chrystiana IX), w latach 1899 - 1904 cesarzewicz - następca tronu rosyjskiego.

Ostatni car Rosji

Był teoretycznie ostatnim carem Rosji, acz uznanie go za rzeczywistego cara bywa dyskutowane.

15 marca (2 marca) 1917 Michał przyjął telegram od starszego brata Mikołaja II, który tytułował go cesarzem wszechrosyjskim Michałem II. Jak się bowiem okazało, Mikołaj II zrezygnował z tronu w imieniu własnym i swojego syna Aleksego, otwierając Michałowi drogę do tronu i błogosławiąc go na jego wstąpienie na tron Cesarstwa Rosyjskiego. Panowanie Michała II trwało jednak zaledwie jedną noc, gdyż wskutek ciężkiej sytuacji w kraju, po naradzie, już następnego dnia odmówił przyjęcia tronu i oświadczył, że przyjmie koronę tylko wtedy, gdy przekaże mu ją Konstytuanta. Do tego czasu przekazał władzę na rzecz Rządu Tymczasowego z ks. Gieorgijem Lwowem na czele i akt ten podpisał posługując się tytułem wielkiego księcia. Tak więc opinie, czy należy zaliczać go do cesarzy rosyjskich, są podzielone: nie został koronowany, formalnie odmówił przyjęcia tronu, nie posługiwał się tytułem cesarskim, ani też nie sprawował rzeczywistej władzy. Z drugiej strony, to na jego rzecz abdykował Mikołaj II i to on wydał ostatni akt o znaczeniu państwowym sygnowany przez dom Romanowów. Dopiero jego abdykacja ostatecznie położyła kres rosyjskiej monarchii, po tym jak Rząd Tymczasowy rozwiązał Dumę Państwową, przekształcając kraj praktycznie w republikę.

Wkrótce po abdykacji został aresztowany, a rok później rozstrzelany przez bolszewików koło Permu na Uralu.

Życie prywatne

Był ulubionym synem cara Aleksandra III, ze względu na swoje poczucie humoru. W 1912 zawarł potajemnie w Wiedniu małżeństwo z rozwódką Natalią Szeremietjewską (1880-1952), w wyniku czego jego brat car Mikołaj II zakazał mu powrotu na dwór; odebrane mu zostało również prawo regencji nad małoletnim następcą tronu. Przebaczenie uzyskał dopiero w 1914. Z żoną doczekał się syna, urodzonego przed ich ślubem, hrabiego Jurija Brassowa (1910-1932), który wydostał się z matką z Rosji po śmierci ojca.

Uwagi

***