Val Edward Kilmer (ur. 31 grudnia 1959, zm. 1 kwietnia 2025 w Los Angeles) – amerykański aktor i producent filmowy, teatralny i telewizyjny.

Życiorys

Urodził się w Sylwestra 1959 w Los Angeles jako drugi z trzech synów Gladys (z domu Ekstadt) i Eugene’a Dorrisa Kilmera (zm. 1993), dystrybutora aerokosmicznego sprzętu i posiadacza nieruchomości. Od strony ojca ma pochodzenie angielskie, walijskie, szkocko-irlandzkie, niemieckie oraz francuskie, natomiast jego matka jest pochodzenia szwedzkiego. Istnieją przypuszczenia, że Val posiada także korzenie czerokeskie, sefardyjskie oraz mongolskie. Dorastał ze starszym bratem Markiem i młodszym bratem Wesleyem w San Fernando Valley w południowej Kalifornii. W 1977 ukończył szkołę średnią Chatsworth High School w Chatsworth w Kalifornii, gdzie po raz pierwszy zainteresował się aktorstwem. Uczęszczał do Hollywood Professional School. Mając 17 lat wstąpił do Juilliard School w Nowym Jorku.

Grał w produkcjach off-broadwayowskich – Jak to wszystko się zaczęło (How It All Began, 1981) u boku Lindy Kozlowski jako członek Ruchu 2 Czerwca – Michael „Bommi” Baumann i Henryk IV, część 1 (1981) w roli sługi Hotspura, zanim trafił na Broadway w sztuce The Slab Boys (1983) jako Alan Downie z Kevinem Baconem i Seanem Pennem. Na dużym ekranie debiutował rolą gwiazdora rocka wplątanego w szpiegowską aferę z siejącym postrach wywiadem NRD sensacyjnej komedii romantycznej Ściśle tajne (Top Secret!, 1984) z udziałem Omara Sharifa. Niedługo potem zagrał postać młodego zdolnego naukowca usiłującego nie dopuścić do wykorzystania swojej pracy przez CIA w komedii romantycznej sci-fi Prawdziwy geniusz (Real Genius, 1985). Odrzucił oferty udziału w filmach kasowych, w tym Diuna (1984), Blue Velvet (1986), Dirty Dancing (1987), Linia życia (1990), Kapitan Ameryka (1990), Ognisty podmuch (1991), Na fali (1991), Sliver (1993), Na linii ognia (1993), Niemoralna propozycja (1993), Karmazynowy przypływ (1995), Johnny Mnemonic (1995), Batman i Robin (1997), Informator (1999), Włamanie na śniadanie (2001), Austin Powers i Złoty Członek (2002) i Zakładnik (2004).

Po kasowym sukcesie filmu akcji Tony’ego Scotta Top Gun (1986), gdzie zabłysnął jako cwaniakowaty i pewny siebie pilot kapitan marynarki Tom „Iceman” Kazansky, w telewizyjnym biograficznym dramacie HBO Człowiek, który zerwał 1000 łańcuchów (The Man Who Broke 1,000 Chains, 1987) zagrał rolę weterana II wojny światowej, uciekiniera z więzienia w Georgii, który rozpoczyna nowe życie z nową tożsamością w Chicago, za którą był nominowany do nagrody CableACE. W przygodowym filmie fantasy Rona Howarda Willow (1988) wcielił się w postać odważnego rycerza i awanturnika, zdolnego jednak do pomocy i romantycznych uniesień.

W 1988 podczas Festiwalu Szekspirowskiego w Kolorado wcielił się w Hamleta. Został zaangażowany do roli legendarnego rewolwerowca w telewizyjnym westernie Billy the Kid (1989). W dreszczowcu kryminalnym Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again, 1989) zagrał prywatnego detektywa wplątanego w sfingowanie śmierci swojej klientki. W listopadzie 1990 trafił na okładkę „Interview”.

Wielkim sukcesem była kreacja Jima Morrisona, jednej z ikon rocka, lidera i wokalisty tytułowej grupy w biograficznym dramacie Olivera Stone’a The Doors (1991), za którą otrzymał nominację do nagrody MTV Movie Award.

W filmie sensacyjnym Tony’ego Scotta na podstawie scenariusza Quentina Tarantino Prawdziwy romans (True Romance, 1993) pojawił się jako duch Elvisa-swego rodzaju mentor głównego bohatera. W nakręconym z rozmachem westernie Tombstone (1993) z Kurtem Russellem i Michaelem Biehnem wystąpił w roli umierającego na gruźlicę rewolwerowca Doca Hollidaya.

Popularność i nominację do nagrody MTV Movie Awards przyniosła mu komiksowa postać człowieka-nietoperza/Bruce’a Wayne’a w filmie Batman Forever (1995) oraz drugoplanowa rola zawodowego złodzieja w dramacie kryminalnym Michaela Manna Gorączka (Heat, 1995) z Robertem De Niro i Alem Pacino. Za kolejne role – zrelaksowanego pomocnika tytułowego doktora w remake’u horroru Wyspa doktora Moreau (The Island of Dr. Moreau, 1996) z Marlonem Brando, irlandzkiego inżyniera w przygodowym filmie sensacyjnym Duch i Mrok (The Ghost and the Darkness, 1996) z Michaelem Douglasem, Simona Templara w sensacyjnym Phillipa Noyce Święty (The Saint, 1997) i Filipa II, ojca Aleksandra w sensacyjno-przygodowym dramacie historycznym Olivera Stone’a Aleksander (Alexander, 2004) – nie uzyskał pozytywnych opinii w oczach krytyków i trzykrotnie był nominowany do nagrody Złotej Maliny dla najgorszego aktora. Kreacja uzależnionego od narkotyków wdowca w Jezioro Salton (The Salton Sea, 2002) została uhonorowana nagrodą Prism, a za postać pozbawionego skrupułów Perry’ego van Shrike, prywatnego detektywa i geja w komedii Kiss Kiss Bang Bang (2005) odebrał w Los Angeles nagrodę Satelity.

W 2006 roku na hollywoodzkiej scenie Kodak Theatre grał biblijną postać Mojżesza w musicalu Patricka Leonarda Dziesięć przykazań (The Ten Commandments).

Zajmował się także dubbingiem. Użyczył swojego głosu Mojżeszowi w biblijnym filmie animowanym Książę Egiptu (The Prince of Egypt, 1998). W 2008 wystąpił w nowej wersji serialu Nieustraszony (Knight Rider) przemawiając głosem KITTa.

Życie prywatne

W 1987 związał się z aktorką Joanne Whalley, zagrali razem w filmach: Willow (1988) i Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again, 1989). Wzięli ślub 28 lutego 1988. Mają córkę Mercedes (ur. 29 października 1991) i syna Jacka (ur. 6 czerwca 1995). Rozwiedli się 1 lutego 1996.

Spotykał się z Mare Winningham, Cher (1982), Ellen Barkin (1984), Michelle Pfeiffer (1989), Emily Lloyd (1996), Cindy Crawford (1996), Elisabeth Shue (1996), Jaycee Gossett (1998−2000), Daryl Hannah (2001–2002), Neve Campbell (2002–2003), Bridgettą Tomarchio (2003), Angeliną Jolie (2003), Zetą Graff (2005), Paris Hilton (2005), Winoną Ryder (2005) i Izabellą Miko (2009–2012).

Został wyznawcą Stowarzyszenia Chrześcijańskiej Nauki.

W 2017 ujawnił, że chorował na raka gardła. Od tego czasu żył z tracheostomią.

Aktor, u którego w 2014 zdiagnozowano nowotwór gardła, zmarł 1 kwietnia 2025 na zapalenie płuc.

Filmografia

• 1983: O jeden za dużo (One Too Many) jako Eric
• 1984: Ściśle tajne (Top Secret!) jako Nick Rivers
• 1985: Prawdziwy geniusz (Real Genius) jako Chris Knight
• 1986: Top Gun jako Tom Kazansky, „Iceman”
• 1986: Zabójstwa przy Rue Morgue (The Murders in the Rue Morgue) jako Philippe Huron
• 1987: Człowiek, który zerwał 1000 łańcuchów (The Man Who Broke 1,000 Chains) jako Robert Eliot Burns
• 1988: Willow jako Madmartigan
• 1989: Zabij mnie jeszcze raz (Kill Me Again) jako Jack Andrews
• 1989: Billy the Kid jako William Bonney
• 1991: The Doors (The Doors) jako Jim Morrison
• 1992: Na rozkaz serca (Thunderheart) jako Ray Levoi
• 1993: Tombstone jako Doc Holliday
• 1993: Niesamowita McCoy (The Real McCoy) jako J.T. Barker
• 1993: Prawdziwy romans (True Romance) jako Mentor (Elvis)
• 1995: Skrzydła odwagi (IMAX) (Wings of Courage) jako Jean Mermoz
• 1995: Batman Forever jako Batman/Bruce Wayne
• 1995: Gorączka (Heat) jako Chris Shiherlis
• 1996: Wyspa doktora Moreau (The Island of Dr. Moreau) jako Montgomery
• 1996: Dead Girl jako dr Dark
• 1996: Duch i Mrok (The Ghost and the Darkness) jako John Patterson
• 1997: Święty (The Saint) jako Simon Templar
• 1998: Książę Egiptu (The Prince of Egypt) jako Mojżesz/Bóg (głos)
• 1999: Dotyk miłości (At First Sight) jako Virgil Adamson
• 1999: Król Joe (Joe the King) jako Bob Henry
• 2000: Pollock jako Willem de Kooning
• 2000: Czerwona Planeta (Red Planet) jako Robby Gallagher
• 2002: Brudna forsa (Run for the Money) jako Cornell
• 2002: Czas Komanczów (Comanche Moon) jako Inish Scull
• 2002: Jezioro Salton (The Salton Sea) jako Danny Flynne/Tom Van Allen
• 2003: Wonderland jako John Holmes
• 2003: Ukryta tożsamość (Blind Horizon) jako Frank Kavanaugh
• 2003: Zaginione (The Missing) jako porucznik Jim Ducharme
• 2004: Niełatwa Miłość (Stateside) jako SDI Skeer
• 2004: Łowcy umysłów (Mindhunters) jako Harris
• 2004: Spartan jako Robert Scott
• 2004: Aleksander (Alexander) jako Filip II
• 2005: Trudell
• 2005: Kiss Kiss Bang Bang jako Gay Perry
• 2006: Delgo jako Bogardus (głos)
• 2006: Alpha Numeric
• 2006: Deja Vu jako Andrew Pryzwarra
• 2006: Moscow Zero jako Andriej
• 2006: Letnia miłość (Summer love)
• 2006: Za cenę życia (10th & Wolf) jako Murtha
• 2006: Coin Locker Babies
• 2006: Dark Matter
• 2006: Wrobiony (Played) jako Dillon
• 2007: Agent One-Half jako Lance Stone
• 2008: XIII – Spisek (XIII: The Conspiracy) jako Mangusta (Mongoose)
• 2008: Nieustraszony (serial telewizyjny 2008) jako KITT (głos)
• 2008: Skazaniec jako John Smith
• 2009: Zły porucznik (Bad Lieutenant: Port of Call New Orleans) jako Stevie Pruit
• 2010: Bloodworth jako Warren Bloodworth
• 2010: MacGruber jako Dieter Von Cunth
• 2010: Spluwa jako Angel
• 2011: Blood Out jako Arturo
• 2011: Zabić Irlandczyka jako Joe Manditski
• 2011: 5 dni wojny (5 Days of War) jako Holender
• 2012: Minus siedem (Seven Below) jako McCormick
• 2013: Samoloty (Planes) jako Bravo (głos)
• 2017: Song to Song jako Duane
• 2017: Pierwszy śnieg (The Snowman) jako Gert Rafto
• 2022: Top Gun: Maverick jako Admirał Tom Kazansky, „Iceman”

• 2006: What Love Is

• 2004: Ekipa (Entourage) jako Sherpa

• 2005: Cinema mil jako on sam

• 2004: Smokiem i mieczem (George and the Dragon) jako El Cabillo